Η Φλόγα του Αρκαδιού του ΝΙΚ.Β.ΤΩΜΑΔΑΚΗ

Η Φλόγα του Αρκαδιού του ΝΙΚ.Β.ΤΩΜΑΔΑΚΗ

Καθώς άντικρύζεις το μοναστήρι για πρώτη φορά, ανεβαίνοντας από το φαράγγι και σε φέρνει από την Αμνάτο, το πλησιέστερο χωριό προς το Αρ... 11:05:00 π.μ.

Καθώς άντικρύζεις το μοναστήρι για πρώτη φορά, ανεβαίνοντας από το φαράγγι και σε φέρνει από την Αμνάτο, το πλησιέστερο χωριό προς το Αρκάδι, σε καταλαμβάνει μια εκπληξις. Αυτό είναι το περίφημο μοναστήρι που εσταμάτησε τις δυνάμεις του Μουστα­φά πασά και αντιστάθηκε στην ορμή της Αυτοκρατορίας; Αυτοί είναι οι στάβλοι, από τους οποίους χτυπήθηκε ή είσοδος του; Από τόσο μικρήν άπόστασι; 'Ή έκπληξις αυτή είναι ανάλο­γος με το δέος και τη συστολή που σε πιάνει στόν Ιερό χώρο της ντάμπιας του Μεσολογγίου, ασήμαντης ως όχυρώματος. Όμως συνέρχεσαι αμέσως και σε κυριαρχεϊ ή συναίσθησις πώς δεν έχει σημασίαν ή έκτασις, το μέγε­θος, ή άπόστασις. Σημασίαν έχει απε­ναντίας ή πράξις, ή μεγάλη, ή ηρωι­κή. Η συγκλονιστική άπόφασις που μετεβλήθη εις πράξιν, εις αντίστασιν, εις ολοκαύτωμα, εις θυσίαν, εις άνατίναξιν.Κι’ η πράξις είναι έργον ψυχής, κι’ η ψυχή είναι ή ίδια στο Σούλι, στο Μεσολόγγι, στο Ζάλογγο στο Αρκά­δι, στο Μπιζάνι, στο Εσκι-Σεχίρ, στην Πίνδο, στα οχυρά της Θράκης, στο Γράμμο. Ή ψυχή με την άπόφασι να νικήση, πυργώνει τη δόξα, αδιαφο­ρώντας αν νικά υλικά ή αν πέφτη. Για­τί ηθικά πάντα είναι ανίκητη κι' αθάνατη.
Αθάνατη είναι η δόξα σου, ένδοξο μοναστήρι του Αρκαδίου, ευγενικές ψυχές του ηγουμένου Γαβριήλ, του Γιαμπουδάκη, του Δημακόπουλου, των γενναίων πολεμιστών, των ευσεβών και ηρωικών κληρικών, των αθώων γυναι­κόπαιδων, των ατρόμητων εθελοντών που έπεσαν άδελφωμένοι στο μοναστήρι την 9ην Νοεμβρίου 1866, ήμέραν των Ταξιαρχών. Αθάνατος είναι ή δόξα σου, προσκύνημα του Έθνους, σέμνωμα της Εκκλησίας μας, άγιασμα της Ελληνι­κής αδελφότητας, δίδαγμα της Ελλη­νικής Παιδείας, παράδειγμα και καύ­χημα της ιστορίας των Ελλήνων. Κόβω χλωρό κλωνάρι δάφνης από τον Έλληνικόν Παρνασσόν, το ενώνω με μυρτιά και έλατο από τον Όλυμπο και τον Ταΰγετο για να πλέξω το στε­φάνι πού σου ανήκει, ηρωικό μοναστή­ρι. Συ δεν ανήκεις στην Κρήτη, όπου γεωγραφικά σε αναζητούμε. Δεν ανή­κεις απλώς στην Ελλάδα και στη Χριστιανωσύνη, Ανήκεις ολόψυχα στην ιδέα της Ελευθερίας, του "Έθνους και της Πίστεως, σύμβολον ιερό κι' άκατάλυτο, λαμπάδα των Ελλήνων. Όμως τιμούμε πρώτα τη μάννα σου την Κρήτη, τις μια από τις δυο μεγαλονή­σους του Ελληνισμού, πού αυτή απέ­κτησε την ελευθερία της τώρα και μι­σόν αιώνα, ενώ για την άλλη, την Κύ­προ μας, αγωνίζεται καθημερινώς το Έθνος.
Τιμούμε πρώτα το ηρωικό νησί πού αιώνας τώρα σε κρατάει καταφύ­γιου της ευσέβειας, ιερή λατρεία του Θεού και της άπλότητος, Ιερό μονα­στήρι του Αρκαδίου, πού τιμάς την μνήμη των αυτοκρατόρων και ίσαποστόλων Κωνσταντίνου και Ελένης. Τι­μούμε πρώτα την Κρήτη, πού ανυπό­τακτη χίλια χρόνια και κάμποσους αιώ­νες ακόμα, έπολέμησε τους Ρωμαίους, τούς Σαρακηνούς, τούς Γενοάτας, τους Ενετούς, τούς Όθωμανούς, κάθε κατα­κτητή, κάθε επιδρομέα, τούς Χιτλερι­κούς ακόμη χτες, για να κράτηση την ελευθερία της………………..

Ν.Β. Τωμαδάκης (1907-1993).

Βιογραφικό
Ο Νικόλαος Τωμαδάκης γεννήθηκε στα Χανιά, γιος του κτηματία Βασιλείου Τωμαδάκη, που υπηρέτησε ως οπλαρχηγός στην Κρήτη κατά τα έτη 1895-1897 και υπήρξε δημοδιδάσκαλος, δημοτικός σύμβουλος και μέλος των Γενικών Συνελεύσεων στην Κρήτη το 1889 και το 1911, και της Όλγας Θεοδωρακάκου. Πέρασε τα παιδικά και μαθητικά του χρόνια στην Κρήτη και είχε δάσκαλο τον Εμμ.Γενεράλι, ο οποίος τον ενθάρρυνε να ασχοληθεί με τα γράμματα. Φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών (1924-1929), όπου αναγορεύτηκε διδάκτωρ με τη διατριβή του Εκδόσεις και χειρόγραφα του ποιητού Διονυσίου Σολωμού (1935). Πραγματοποίησε μεταπτυχιακές σπουδές με υποτροφία στην Πίζα της Ιταλίας (1938 ως το ξέσπασμα του ελληνοϊταλικού πολέμου), ενώ από το 1935 ως το 1937 ήταν διευθυντής του Ιστορικού Αρχείου της Κρήτης. Μετά την κήρυξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Κρήτη και να έρθει στην Αθήνα, λόγω της προγραφής του από τους Γερμανούς, και από το 1947 ως το 1950 διετέλεσε διευθυντής των γενικών αρχείων του κράτους. Σταδιοδρόμησε ως πανεπιστημιακός καθηγητής στη νεοϊδρυθείσα τότε έδρα Βυζαντινής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ διετέλεσε τρεις φορές κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής (1958-1959, 1965-1966, 1970-1971),αντεπιστέλλον μέλος του Ανατολικού Ινστιτούτου του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας, ξένος εταίρος της Ακαδημίας Γραμμάτων, Τεχνών και Επιστημών του Παλέρμο και επίτιμος διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Μιλάνο, γραμματέας και πρόεδρος της Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών, σύμβουλος της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας Ελλάδος (και διευθυντής του Δελτίου της), πρόεδρος της εταιρείας Ιστορικών Σπουδών επί του νεωτέρου ελληνισμού και της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Μνημοσύνη. Εκδότης του επιστημονικού περιοδικού Αθηνά από το 1947, ασχολήθηκε παράλληλα με την ποίηση, χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο Νίκος Θεοδωράκος. Το σύνολο των δημοσιευμάτων του σε επιστημονικά περιοδικά, εφημερίδες και επιστημονικά έργα ξεπερνά τα χίλια, ενώ ολοκλήρωσε περισσότερα από εξηνταπέντε αυτοτελή έργα. Πέθανε στην Αθήνα.

(Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).

1971-Επίτομος ιστορία Ι.Μ. Αρκαδίου

1971-Επίτομος ιστορία Ι.Μ. Αρκαδίου

Απόσπασμα ...  Αναγκάζονται ούτοι να οπισθοχωρήσουν και  ο  Μουσταφάς Πασάς πού έχει επιλεγεί ως ικανότερος και εμπειρότερος παρά της Π... 2:05:00 π.μ.

Απόσπασμα ...

 Αναγκάζονται ούτοι να οπισθοχωρήσουν και  ο  Μουσταφάς Πασάς πού έχει επιλεγεί ως ικανότερος και εμπειρότερος παρά της Πύλης  αγνοεί τας θυσίας και απωλείας πού έχει ύποστή  ο στρατός του και δίνει  διαταγάς πιο  αύστηράς διά την επί πάση θυσία κατάληψιν της Μονής, διότι ή ανα­βολή επιφέρει εις αυτόν ανησυχίαν  καθ' ότι παρερχομένης της κακο­καιρίας θα έσπευδον εις Αρκάδι πολεμισταί  εκ διαφόρων περιοχών.

Σε διαδοχικά κύματα παρατάσσει  τον Αίγυπτιακόν  στρατόν  ως και τον τακτικόν και ύπό την άπειλήν των αξιωματικών του τούς οδηγεί  έμπροσθεν της πύλης του Μοναστηριού. Ό πυρετός της μά­χης έδιδε την ίδια ώρα φτερά και υπέροχα δείγματα παλληκαριάς εις τούς πολιορκούμενους.

Οι εναπομείναντες ολίγοι πολεμισταί μεταφέρονται από το ένα σημείον  εις το άλλο πού κινδυνεύει. Ό Δημακόπουλος, ή Δασκαλάκαινα  και όλοι όσοι είχον επιζήσει μέχρι της στιγμής εκείνης έξεπέρασαν όσα ήδύνατο να προσφέρη ο  άνθρωπος. Στιγμαί αφάνταστου ηρωισμού και θυσίας.

"Ο φρούραρχος Δημακόπουλος με το όπλον εις τα χέρια έτρεχεν εις  όλα τα σημεία της Μονής και έδιδεν θάρρος εις τούς πολεμιστάς λέγων: «Και  αυτή ή έφοδος είναι και τες άλλες, μόνον θάρρος, παλληκάρια μου».

Οι Τούρκοι έπειτα από τόσας  καταστροφάς είσώρμησαν είς τό προαύλιον τής Μονής. Τα όπλα των αμυνομένων εστράφησαν προς το έσωτερικόν της Μονής (προαυλίου) διά να σιγήσουν σε λίγο και να τα διαδεχθούν οι ξηροί κρότοι των γιαταγανιών και των λαγχών.

Οι Τούρκοι συμπλέκονται με τούς ύπερασπιστάς του Αρκαδίου, οι οποϊοι αμύνονται λυσσωδώς. Δεν υπολογίζουν  τας έχθρικάς σφαί­ρας και τα κτυπήματα των γιαταγανιών. Είναι αποφασισμένοι να πέσουν μέχρις ενός. Μάχονται στήθος με στήθος.

Εις το θέαμα δε αυτό πολλαί γυναίκες εγκατέλειψαν τα τέκνα των μόνα και έτρεξαν εις  την συμπλοκήν  διά να υπερασπίσουν τούς άνδρας των με τούς όνυχας και τούς οδόντας των. Ό αριθμός των υπερασπιστών έμειώθη κατά πολύ.

Ό Ηγούμενος Γαβριήλ ήδη εύρίσκετο μεταξύ των νεκρών.

Αι μάζαι του εχθρού γεμίζουν την αύλήν του Μοναστηρίου. Ολόκληρος σχεδόν ή εντός του περιβόλου της Μονής και έκτος ταύ­της έκτασις έγινε κατακόκκινη από τα φέσια των Τούρκων.

Μάταιες αποβαίνουν αι τελευταίες προσπάθειες πού καταβάλουν ο Δημακόπουλος, ο Σπύρος Όλύμπιος, ο Βενιανάκης και οι άλλοι να κρατήσουν με τα δόντια την μάχην αφού ήχρηστεύθησαν και τα ξίφη των ακόμη.

Κατάκοποι από την πάλην με σπασμένα τα ξίφη άπεσύρθησαν οί ήρωες ούτοι είς ισόγειον κελί των μεσοκουμίων. Και εκ της θέ­σεως αυτής δεν έπαυσαν ούτοι το φονικόν έργον των, εξορμώντας με τα θραυσμένα ξίφη των κατά των Τούρκων.

Ή στιγμή της εκτελέσεως  της γενναίας αποφάσεως έφθασεν.

Κατά τας κρίσιμους στιγμάς διά τούς πολεμιστάς και όταν ο περίβολος της Μονής είχεν γεμίσει από τούς εχθρούς, ο Κωνσταντί­νος Γιαμπουδάκης, ένας ψημμένος πολεμιστής από το  Άδελε, στα­θμίζει τας συνεπείας των εναπομεινάντων πολεμιστών και γυναικό­παιδων και βγάζει την μεγάλην άπόφασιν.

«Όποιος θέλει την τιμή και την ύπόληψίν του να 'ρθή να καή μαζύ μας», φωνάζει ενώ κατέβαινεν από τα κλάουστρα.

Ή πρόσκλησίς του αύτη εύρεν άπήχησιν εις τούς πάντας και εντός ολίγου όλοι τους συνεκεντρώθησαν εις την πυριτιδαποθήκην. Δεν έχει να παρουσίαση άλλο δείγμα προσφοράς εις την θυσίαν ή ιστορία. Συνωστισμός θυσίας έδημιουργήθη.

Ή πυριτιδαποθήκη και οί γύρω από αυτήν χώροι έγέμισαν από πιστούς.

Η ψυχραιμία των πολεμιστών δεν έχάθη ούτε και την τελευταίαν στιγμήν ακόμη. Ηθέλησαν εις την θυσίαν των να παρασύρουν και όσους έγένοντο περισσοτέρους εχθρούς.

Προς τούτο ήνοιξαν και την άνατολικήν πύλην. Μέγας αριθμός Τούρκων είσώρμησαν.

Ό Γιαμπουδάκης αντελήφθη ότι ήτο ή πλέον κατάλληλος στι­γμή διότι μαζί με την άθανασίαν  πού θα άπέστειλεν τούς ηρωικούς μαχητάς του Αρκαδικού ολοκαυτώματος θα συμπαρέσυρεν και μεγάλον αριθμόν Τούρκων εις τον θάνατον και έξεκένωσεν την πιστόλαν του εις την χυμένην επί του εδάφους πυρίτιδα της  οποίας το πυρ μετεδόθη ταχύτατα και εις τα βαρέλια τα περιέχοντα πυρίτιδα.

Ένας τρομακτικός κρότος ήκούσθη και το Μοναστήρι έσκέπασεν μία μαυρίλα.

Οι επιζήσαντες ήσαν μάρτυρες της πιο μεγάλης θυσίας.

Ό ηρωικός φρούραρχος Δημακόπουλος καί οί γενναίοι του έμάχοντο επί ώρας εν μέσω του σκότους με την βοήθειαν των φλογών.

Βλέπων ούτος τούς Τούρκους απέναντι από το κελλί του επιτί­θεται και με. τό γιαταγάνι του κόπτει την κεφαλήν ενός έξ΄ αυτών. Ούτος τότε ευρέθη περιεκυκλωμένος από τας λόγχας των Τούρκων στρατιωτών, οι όποιοι ήσαν ετοιμοι να τον διατρυπήσουν. Κατ΄ εκεί­νην την στιγμήν ήκούσθη να λέγεται «Μή τάν σφάξετε, ζωντανό ν». Τοιουτοτρόπως  ο Δημακόπουλος έσώθη τότε διά να συλληφθη άργοτερον αιχμάλωτος.

Οι Τούρκοι και οι Αλβανοί όταν συνήλθον από την  έκπληξιν αυτήν, δηλαδή της απροσδόκητου δι' αυτούς εκρήξεως της πυριτιδα­ποθήκης και διεπίστωσαν την μεγάλην φθοράν, ή όποια έγένετο εις αυτούς εις άνδρας και χωρίς να αίσθανθοϋν τίποτε από το ψυχικόν μεγαλεϊον αυτής της θυσίας, έπεδόθησαν εις κάθε είδους βανδαλι­σμούς.

Παρέδωσαν εις την φωτιάν τόν Ιερόν Ναόν του Σωτήρος και έξετέλεσαν διά των λαγχών των όσους έκ των Χριστιανών είχον επι­ζήσει.

Ούτε αυτή ή έξαλλος φαντασία ημπορεί να συλλαβή την φρικαλεότητα των διαδραματισθεισών σκηνών. Και αυτούς τούς 37 μαχητάς πού κατέφυγον είς τήν Τράπεζαν άοπλοι και χωρίς φυσίγγια κατέσφαξαν επί των ιδίων των σωζόμενων σήμερον τραπεζών, καίτοι τούς είχον ύποσχεθή ότι εις περίπτωσιν παραδόσεως των δεν θα τούς έφόνευον. Μόνος διασωθείς ήτο ο Κ. Παπαδάκης από το χωρίον Άμνάτος.

Το πτώμα του Ηγουμένου Γαβριήλ, πού είχεν φονευθή προη­γουμένως, άνεγνωρίσθη υπό των Τούρκων εις την βόρειον βεράνταν του κελλιοϋ του. Απέκοψαν την κεφαλήν του, την έκάρφωσαν επί του ξίφους και ως τρόπαιον την μετέφερον και την παρέδωσαν εις τον Μουσταφά Πασσάν.


ΕΠΙΤΟΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΟΝΗΣ ΑΡΚΑΔΙΟΥ
1971 Ο Ρεθύμνης και Αυλοποτάμου ΤΙΤΟΣ

1867- ΙΛΑΡΙΩΝΟΣ ΣΚΙΝΝΕΡ

1867- ΙΛΑΡΙΩΝΟΣ ΣΚΙΝΝΕΡ

Σκίννερ Ιλαρίων ,  Σκληραγωγίαι εν Κρήτη κατά το 1867 , εν Αθήναις 1868.  Ο 'Αγγλος φιλέλληνας, ανταποκριτής των Daily News του Λο... 12:03:00 μ.μ.

Σκίννερ Ιλαρίων, Σκληραγωγίαι εν Κρήτη κατά το 1867, εν Αθήναις 1868. 

Ο 'Αγγλος φιλέλληνας, ανταποκριτής των Daily News του Λονδίνου, αφηγείται τις εντυπώσεις του από την παραμονή του στην επαναστατημένη Κρήτη κατά το Μάρτιο-Ιούνιο του 1867. Ο Σκίννερ εξυμνεί τον αγώνα των Κρητών για την ελευθερία και την Ένωση με την Ελλάδα από το 1821 και εξής και αποδίδει τις αδικίες και τις βαρβαρότητες στους μωαμεθανούς. 

Ο συγγραφέας επισκέφθηκε το πυρπολημένο Αρκάδι και τα Σφακιά, παρευρέθηκε στη μάχη της Τυλισσού και του Μπαλί της επαρχίας Μυλοποτάμου (7 Απριλίου και 16 Μαΐου 1867), και συναντήθηκε με τον Δημήτριο Πετροπουλάκη.
Το βιβλίο, που τελειώνει με την πρόρρηση ότι ο κρητικός λαός «είτε τάχιον είτε βράδιον» θα εκπλήρωνε τους πόθους του, αποτελεί πρωτογενή πηγή για την κρητική εξέγερση του 1866-69. 

.


 Στη σελίδα 62 ο ιερέας που συνάντησε ο Σκίνερ  στο Αρκάδι ήταν ο διασωθείς Γεράσιμος (Ηγούμενος της Μονής Χαλέπας) ο οποίος διαβεβαίωσε τον Σκίνερ ότι τη φωτιά έβαλε ο Επιστάτης της Μονής, εννοών τον Γιαμπουδάκη ο οποίος ως γνωστόν ήταν ο άνθρωπος που διένεμε το συσσίτιο μεταξύ των εγκλείστων της Μονής

1        Ο διασωθείς  Ιερομόναχος Γεράσιμος  (Ηγούμενος της Μονής Χαλέπας) Είναι ο Ιερέας που συνάντησε ο Σκίνερ το 1867 ( αναφέρθηκε στον Επιστάτη της Μονής) που αργότερα βεβαίωσε  ότι είδε με τα μάτια του τον Γιαμπουδάκη  να κρατά υψωμένη την πιστόλα , να συνομιλεί για λίγο με τους ευρισκομένους στην πυριτιδαποθήκη , στη συνέχεια να βάζει φωτιά , που αμέσως έγινε η έκρηξη.
 Τιμ Βενέρης σελ 394

Άγνωστα κείμενα για το ιστορικό μοναστήρι του Αρκαδίου της Εύας Λαδιά

Άγνωστα κείμενα για το ιστορικό μοναστήρι του Αρκαδίου της Εύας Λαδιά

ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΩΝ ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΙΚΩΝ ΝΕΩΝ Για το Αρκάδι έχουν γραφτεί αμέτρητα κείμενα ιστορικού και λογοτεχνικού περιεχομένου. Είναι τ... 11:04:00 μ.μ.

ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΧΕΙΟ ΤΩΝ ΡΕΘΕΜΝΙΩΤΙΚΩΝ ΝΕΩΝ

Για το Αρκάδι έχουν γραφτεί αμέτρητα κείμενα ιστορικού και λογοτεχνικού περιεχομένου.

Είναι το θέμα που δεν αφήνει κανέναν αδιάφορο.
Για χάρη των αναγνωστών σταχυολογήσαμε από διάφορες πηγές, κάνοντας την συνηθισμένη ιστορική μας αναζήτηση, ενδιαφέροντα κείμενα και λογοτεχνήματα, άγνωστα στους περισσοτέρους και τα παραθέτουμε όσο ο χώρος μας επιτρέπει.
Ένα άγνωστο ποίημα
Από τα «Τραγούδια του Κρυφού Σχολειού» του Κώστα Απανωμεριτάκη, είχαμε ξεχωρίσει την ακροστιχίδα «Αρκάδι» από τα πιο εμπνευσμένα ποιήματα του μεγάλου δημιουργού.

Κι όμως ο αξέχαστος και τόσο αδικημένος ποιητής μας είχε γράψει με την ευκαιρία των εκατό χρόνων από το ιστορικό ολοκαύτωμα και μια ωδή, όπως είχε κάνει αργότερα για το δράμα της Λαμπινής και το ολοκαύτωμα των χωριών του Κέντρους.

Αυτό το ποίημα παρουσιάστηκε για πρώτη και τελευταία φορά, λίγο πριν από την παράσταση με το έργο του Νίκου Ορφανού «Καλά Ξέτελα» στο Ωδείο Ρεθύμνου, το Νοέμβριο του 1966, για να συνδυαστεί μάλλον η εκδήλωση με την μεγάλη επέτειο. Και στη συνέχεια το δημοσίευσε σε συνέχειες, λόγω έκτασης, η εφημερίδα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» και μάλιστα σε περίοπτη θέση με θερμό σχόλιο του Γιάννη Χαλκιαδάκη.

Αποσπάσματα από το ποίημα που σύντομα θα αναρτηθεί ολόκληρο στο politistiko-rethymno.org στην ενότητα «Αρκάδι», παραθέτουμε τους παρακάτω αντιπροσωπευτικούς στίχους:

Ο Θάνατος εγίνη Αθανασία

Στη Μπαρουταποθήκη είναι κλεισμένοι
Ούλα τα γυναικόπαιδα κι οι γέροι,
κι αλλοι πεντέξε άντρες λαβωμένοι,
κι ο Γιαμπουδής με το δαυλό στο χέρι.

Κι ως άκουσε το θλιβερό μαντάτο:
πως τ' Αρκαδιού ο Γούμενος σκοτώθη
κι είδε των Τούρκων τ' άγριο φουσάτο
του Τσεπχανέ την ξώπορτα ν' αμπώθη.

Την απροσκύνητη κουμπούρα βγάζει,
κάνει τον τύπο του σταυρού με δαύτη:
«Ελευτερία γη Θάνατος» φωνάζει,
κι απάνω στα μπαρούτι την ανάφτει!

Συθέμελα το Μοναστήρι εσείστη,
πύρινη γλώσσα ετύλιξεν τ' Αρκάδι,
κι ο Καστρινός του τοίχος εγκρεμίστη,
κι έθαψεν Τούρκους και Ρωμηούς ομάδι…

Ο Γέρο - Ψηλορείτης εβρουχήθη,
κι ακούστη αλαλητό στην Οικουμένη:
-Κι αν έπεσε τ' Αρκάδι, δε νικήθη,
κι αν κάηκε, η λάμψη του απομένει.

Γιατί η φλόγα π' άναψε στ' Αρκάδι,
με των παλληκαριών του τη θυσία,
εφώτισε τη σκοτεινιά του Άδη,
κι ο Θάνατος εγίνη Αθανασία!

Ένας αιώνας πέρασε, κι εδιάβη,
και δε μολεύει οχτρός τα χώματά μας,
κι ακόμα η φλόγα τ' Αρκαδιού θ' αναβη:
λάμψη στο νου και λάβρα στην καρδιά μας.

Δεν άφτει σα Μνημόσυνου λαμπάδα,
γιατί απομένει ζωντανό τ' Αρκάδι,
μ' αστράφτει σαν της Λευτεριάς τη δάδα,
που της σκλαβιάς σκορπίζει το σκοτάδι.

07/11/2015 της Εύας Λαδιά 

1992-Αντώνη Χ. Τζανιδάκη «ΤΟ ΑΡΚΑΔΙΩΤΙΚΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ»

1992-Αντώνη Χ. Τζανιδάκη «ΤΟ ΑΡΚΑΔΙΩΤΙΚΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ»

Αντώνη Χ. Τζανιδάκη «ΤΟ ΑΡΚΑΔΙΩΤΙΚΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ» Απόσπασμα ……………………………………………………………………….. Ποταμός τα αίματα λίμνες ολοκόκκινες που ... 4:18:00 π.μ.

Αντώνη Χ. Τζανιδάκη
«ΤΟ ΑΡΚΑΔΙΩΤΙΚΟ ΟΛΟΚΑΥΤΩΜΑ»
Απόσπασμα
………………………………………………………………………..
Ποταμός τα αίματα
λίμνες ολοκόκκινες
που αχνίζουν.
Κορμιά ακέφαλα
χωρίς καρδιοχτύπια
πατημένα.
Κεφάλια ολομόναχα
στόματα κλειδωμένα
με τα μάτια ορθάνοιχτα
φοβερίζουν.
Ρόγχοι θανάτου
κραυγές απελπισίας
ήχοι μετάλλων
ανακατωμένα.
Προσευχές στο Θεό
Προσευχές στον Αλάχ
μα ο θάνατος σίγουρος.
Βρέχει ο Θεός
δάκρυα χύνει
για τα έργα που κάνουνε
των χεριών του τα έργα.

Οι στιγμές δραματικές. Οι πολιορκημένοι τραγικά πρόσωπα. Η αυλή ορχήστρα. Ο ναός θυμέλη. Ο Λαός χορός. Τα κελιά κερκίδες. Σκηνή η μπαρουταποθήκη. Ο πρώτος πρωταγωνιστής, ο Ηγούμενος Γαβριήλ, νεκρός. Οι δύο άλλοι , Φρούραρχος και Γιαμπουδάκης, συνεχίζουν το έργο. Μες την ένταση των νεύρων οι φωνές τους ακούγονται :

- Παλλικάρια απ΄την Ελλάδα
Παλλικάρια απ΄την Κρήτη
Εκατόμβες χρειάζονται
Πατρίδα και πίστη.

Σημάδια τοίχων
κρανία θυσίας
μάρτυρες αγώνων
ανεξαρτησίας.

- Χριστιανοί αδέρφια μου
στη μπαρουταποθήκη
ελάτε να συντάξομε
αιώνια διαθήκη.

Όσοι στερούνται τη ζωή
τση Λευτεριάς αέρα
ανατινάζουν τα κορμιά
με βόλια στον αιθέρα.

Το κάλεσμα ακούστηκε.
Όμορφη η ιδέα
Η μάνα καλοσκέφτεται :
-γιατί να γίνω σκλάβα
Η κόρη συλλογίστηκε για μια στιγμή και λέει:
-Λυπούμαι τα τα νειάτα μου ,
λυπούμαι τη ζωή μου,
μα μπρος να γίνω του εχθρού
σκλάβα στην αγκαλιά του,
το Χάρο θε να παντρευτώ.
Σκέφτεται ο πολεμιστής:
-Λύση άλλη δεν υπάρχει.
Οι Τούρκοι είναι πιο πολλοί,
απ΄το πρωί σκοτώνω,
μα κείνοι δεν ‘ποκάνουνε.
Στου καλόγερου το μυαλό
πέρασε μια ιδέα:
-Αφού θα πάω στο Χριστό
θάνατος δεν υπάρχει.
Με καθαρό το μέτωπο
στου Πλάστη μου θα φθάσω!

Γιαμπουδάκη μπροστάρη του χρέους
Λαέ άξιε για κάθε τιμή
καρτερείτε μ’ αισθήματα δέους
της ζωής την ύστατη στιγμή

Αποθήκη γεμάτη μπαρούτι
αποθήκη γεμάτη ζωή
ιερή ν΄η στιγμή σου ετούτη
γιατί δίνεις στο σκλάβο πνοή.

Σταματήστε καρδιές να χτυπάτε
κάθε σκέψη πετάξτε απ΄ το νου
αυτιά μάτια το χερ΄ ακολουθάτε
που σας στέλνει στο φώς τα’ ουρανού.

Η ανέχεια είν΄ ιστορία,
δόξα, θρύλος , φωτιά και βροντή
λυτρωμός, λεβεντιά, ελευθερία
ολοκαύτωμα εθελοντή.

Και μια βροντή ακούστηκε
μια αστραπή εφάνη
και γύρισαν και κοίταξαν
ο γέρο Ψηλορείτης
το Κέντρος και το Σφακιανό
και ανακουφίστηκαν!
Το μήνυμα σκορπίσανε
σ΄ όλη την Οικουμένη:
-Ακούστε δυνατοί τση Γής
σ΄ Ανατολή και Δύση
όσοι κρατείτε με σκοινιά
τη λευτεριά δεμένη
αφήστε την ελεύθερη
να πάει στους λαούς της
γιατί θα το πλερώσετε.
Τση Κρήτης το Ηφαίστειο
που βρίσκεται στ΄ Αρκάδι
ξερνά ανθρώπινα κορμιά
που βράζανε στη λάβα
της υποδούλωσης καιρούς.
Μαθετε πως το κάμανε
για την Ελευθερία
κι είναι ΄να μάθημα καλό
σ΄όλους τους σκλαβωμένους.
………………………………………………
30 Δεκεμβρίου 1983
Ανώνης Χ. Τζανιδάκης

1996 - Παναγιώτης Μιχ Παρασκευάς-πανηγυρικός

1996 - Παναγιώτης Μιχ Παρασκευάς-πανηγυρικός

 Σεβασμιώτατε , κε Υπουργέ, Κε Νομάρχα ,κες και κύριοι Σήμερα βρισκόμαστε 130 χρόνια μετά στον καθαγιασμένο ναό και μοναστήρι του Α... 11:31:00 π.μ.

 Σεβασμιώτατε , κε Υπουργέ, Κε Νομάρχα ,κες και κύριοι

Σήμερα βρισκόμαστε 130 χρόνια μετά στον καθαγιασμένο ναό και μοναστήρι του Αρκαδίου , καθαγιασμένο από τον υπέρ πίστεως και πατρίδος αγώνα των 900 ψυχών ευκλεώς αγωνισαμένων και ενδόξως πεσόντων που ψάλλει ο υμνωδός της εκκλησίας για να τιμήσουμε τη μνήμη τους και τη θυσία τους αναστοχαζόμενοι το μέγεθος αυτής ανάτους αιώνες. Η θυσία αυτή υμνήθηκε από τους λυρικούς ποιητές της ελέυθερης Ελλάδος και της Ευρώπης και έθεσε το θεμέλιο λίθο για την Ένωση της Κρήτης με τη μητέρα Ελλάδα. Περιποιεί μεγάλη τιμή για μένα να μιλήσω ενώπιόν σας τη μέρα αυτή εγώ ο έσχατος για τους ήρωες και αθάνατους μαχητές της ελευθερίας και της πίστης εν τη γη και τω ουρανώ.

Η επανάσταση του 1866-69 ήταν προιόν της τουρκικής αυθαιρεσίας και δη της μη τήρησης των όσων περιλαβάνονταν στο Τανζιμάτ, τις οθωμανικές μεταρρυθμίσεις του 1856 που πρόβλεπαν την βελτίωση των μη μουσουλμανικών πληθυσμών της αυτοκρατορίας σε μια προσπάθεια να μην δοθεί στο μέλλον αφορμή για ένα νέο ρωσοτουρκικό πόλεμο, όπως εκείνο του Κριμαϊκού που τελείωσε το 1856. Οι Μεγάλες Δυνάμεις δεν ήθελαν επουδενί την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα και δεν ήθελαν επαναστατικές κινήσεις. Όμως τις προκάλεσε η ίδια η Οθωμανική αυτοκρατορία σε συνδυασμό με τον ασίγαστο πόθο των Κρητών για ελευθερία και ένωση με την Ελλάδα.

Το σύνθημα της επανάστασης του 1866 ήταν Ένωσις ή θάνατος και αυτό το τήρησαν με ευλάβεια και καρτερικότητα οι αγωνιστές του Αρκαδιού. Αντιμετώπισαν 15000 Τούρκους τακτικούς στρατιώτες χωρίς τους ατάκτους 900 ψυχές εκ των οποίων περίπου 300 οπλοφόροι. Η ανισότητα στο ζενίθ ένας προς πενήντα. Το Αρκάδι ως επαναστατικό κέντρο ήταν γνωστό στους Τούρκους οι οποίοι προχωρούσαν από τα Χανιά στο Ρέθυμνο με επικεφαλής τον παλιό γνώριμο των Κρητικών πασά Μουσταφά, τον Γκιριτλή, δηλαδή τον Κρητικό νικώντας τους επαναστάτες και ερημώνοντας τα χωριά. Ο Ηγούμενος Γαβριήλ ως κεφαλή των αγωνιστών είχε το θάρρος να αντιταχτεί στο κάλεσμα του πασά για παράδοση και οχύρωσε τη Μονή για πολιορκία στηριζόμενος στους δυαντούς τοίχους του περιβόλου της, στην ανδρεία των μαχητών του και στα αποθέματα σε πυρομαχικά και τρόφιμα. Παράλληλα ζητούσε και τη βοήθεια του Π.Κορωναίου που ήταν στο Αμάρι ώστε να εγκλωβιστεί ο Μουσταφάς μεταξύ δύο πυρών. Όμως εκείνος υπολόγισε το σχέδιο του Γαβριήλ και χώρισε το στρατό του σε τρία μέρη και βάδισε από τρεις μεριές εναντίον της Μονής. Ο βαρύς χειμώνας του 1866 απέκλεισε οποιαδήποτε βοήθεια από τον Κορωναίο καθώς και από το Μυλοπόταμο με αποτέλεσμα η Μονή να είναι μόνη στις 6 Νοεμβρίου.

Εφόσον και οι τελευταίες προτάσεις του Μουσταφά απορρίφτηκαν άρχισε η πολιορκία και οι επιθέσεις που αποκρούονταν με επιτυχία την πρώτη μέρα. Τη δεύτερη 7 Νοεμρίου τα πράγματα δυσκόλεψαν ,όταν έφεραν ένα μεγάλο παλιό κανόνι την μπομπάρδα που έβαλε κατά των τειχών και της πόρτας της Μονής. Ήταν θέμα χρόνου η είσοδος του εχθρού. Στο σύντομο συμβούλιο στο μοναστήρι ο Γούμενος ζήτησε από το Γιαμπουδάκη να θέσει πυρ στη μπαρουταποθήκη αν οι Τούρκοι εισβάλλουν, ζήτησε την ελεύθερη άποψη όλων που διατράνωσαν την απόφασή τους διά ου Ι.Δημακόπολου να πολεμήσουν μέχρι τέλους και κάλεσε τους πολιορκούμενους να μεταλάβουν των αχράντων μυστηρίων. Έτσι ξημέρωσε η 8η Νοεμβρίου 1866.

Ο Ηγούμενος και οι πολιορκούμενοι ανθίστανται γενναία. Ο Γαβριήλ πολεμά πάνω από το κελί του έως ότου μια σφαίρα τον σκοτώνει. Η πόρτα η Χανιώτικη διαλύεται από τις οβίδες της μπουμπάρδας και οι Τούρκοι προσπαθούν να πλησιάσουν και να εισβάλουν στη μονή φονευόμενοι από τους υπερασπιστές. Όμως τελικά κάποιοι προσπαθούν και εισβάλλουν μέσα , βρίσκονται όμως αντιμέτωποι με την «κούλα» το τεράστιο γιαταγάνι του Κούβου και πέφτουν νεκροί. Το πλήθος όμως των Τούρκων είναι ατελείωτο και ο αριθμός των μαχητών της Μονής ολίγος. Και οι γυναίκες βοηθούν όπως μπορούν με ηγέτιδα τη Δασκαλοχαρίκλεια. Ο γιός της μάχεται και η μάνα δεν ξέρει τι να πρωτοσκεφτεί.

Όσο πληθαίνουν οι Τούρκοι στην αυλή , τόσο το μοναστήρι πατιέται περισσότερο και η στιγμή της ολοκαύτωσης πλησιάζει αμείλικτη σύμφωνα με όσα συμφωνήθηκαν στο συμβούλιο. Οι Ανωγειανοί μαχητές με επικεφαλής τον νέο Εμμ. Σκουλά προσπαθούν ηρωική έξοδο από την ανατολική πόρτα, δίπλα στην μπαρουταποθήκη. Όμως αποτυγχάνουν και ο ηρωικός νέος φονεύεται και πολλοί εξ αυτών. Οι μάχες απλώνονται σε όλο το μοναστήρι από κελί σε κελί από κάθε γωνιά και κρυψώνα. Οι καταφυγόντες μοναχοί και αγωνιστές με κάποια γυναικόπαιδα στην τραπεζαρία, πολεμούν μέχρις ότου σώθηκαν τα φυσέκια τους και παραδίδονται εμπιστευόμενοι τους Τούρκους φευ οι οποίοι τους σφάζουν όλους πάνω στα τραπέζια σαν αρνιά.



Ο Γιαμπουδάκης βλέποντας την σφαγή καλεί όλους να μαζευτούν στην μπαρουταποθήκη όπου ήδη είχαν καταφύγει πολλά γυναικόπαιδα και όταν μαζεύτηκαν οι Τούρκοι απ’έξω έβαλε φωτιά με την μπιστόλα παίρνοντας μαζί του πολλούς εξ αυτών. Με την ανατίναξη της Μονής τελειώνει η μάχη του Αρκαδίου. Από στρατιωτικής πλευράς θα πει κανείς ότι οι επαναστάτες νικήθηκαν κι έτσι είναι. Από ηθικής πλευράς όμως οι ηττημένοι υψώνονται στο βάθρο των ηρώων και των μαρτύρων, νικήθηκαν τα σώματά τους όχι η ψυχή και φρόνημά τους. Ολίγοι εκράτησαν πολλούς και νίκησαν διά της θυσίας τους, του ολοκαυτώματος. Η Κρήτη δεν ήταν πια ίδια με πριν . Η θυσία ακούστηκε σε ολο τον κόσμο ως την Αμερική. Χιλιάδες εθελοντές έσπευσαν να πολεμήσουν και το Κρητικό ζήτημα τέθηκε ξανά στις αυλές των βασιλέων της Ευρώπης με πιο θετική ματιά και ελπίδα. Ο Ουγκώ τραγούδησε τη θυσία, οι ευρωπαϊκές εφημερίδες μίλησαν για τους νέους Λεωνίδες . Το Κούγκι και το Μεσολόγγι έδωσαν τη σκυτάλη στο Αρκάδι. Ο θεμέλιος λίθος της ελευθερίας της Κρήτης τέθηκε στο Αρκάδι το 1866 και εκείνη ήλθε μετά από 30 χρόνια αργότερα με την Αυτονομία στα 1898 και την Ένωση το 1913. Οι ήρωες του Αρκαδιού ήταν η λιδία λίθος γι’ αυτό και το αίμα τους δεν πήγε χαμένο. Ας είναι αιωνία η μνήμη τους!

Παναγιώτης Μιχ. Παρασκευάς

Αρχείο του Ηγουμένου της Μονής Αρκαδίου Γαβριήλ Μαναρή

Αρχείο του Ηγουμένου της Μονής Αρκαδίου Γαβριήλ Μαναρή

Μια από τις πιο  σοβαρές μαρτυρίες είναι εκείνη του αρχείου του αείμνηστου Ηγουμένου της Μονής Γαβριήλ Μαναρή  [1876-80 και 1883-1902] από... 8:28:00 π.μ.

Μια από τις πιο  σοβαρές μαρτυρίες είναι εκείνη του αρχείου του αείμνηστου Ηγουμένου της Μονής Γαβριήλ Μαναρή  [1876-80 και 1883-1902] από το Καβούσι Ρεθύμνης που αναφέρει του πεσόντες εκ του Άδελε το 1866 στο Αρκάδι :

1) Κωνσταντίνος Γιαμπουδάκης πεσών εις την Μονήν κατά το 1866.Ο αυτός , καθώς λέγουν θετικαί   πληροφορίαι, έθηκε πυρ εις την πυριτιδαποθήκην.....» .

2)  Εμμανουήλ Μουλαζιμάκης πεσών εις την τράπεζαν.

3)  Ιωάννης Παντελιδάκης πεσών εις την τράπεζαν.

4)  Μιχαήλ Παντελιδάκης

Γαβριήλ Μαναρής: [1876-80 και 1883-1902]. Με καταγωγή από το Καβούσι Ρεθύμνου και από πολύ εύπορη οικογένεια.  Χειροτονήθηκε ιερομόναχος στις 21/5/1872 και από Καλλίνικος μετονομάσθηκε Γαβριήλ. Επιστάτης της Μονής το διάστημα 1876-80. 

Ηγούμενος (εκλογή) 08/1883 έως 04/1902 ενώ, ήταν ο μόνος διπλωματούχος θεολόγος στη Μ. Αρκαδίου. 

Κατά τη δεύτερη περίοδο της ηγουμενίας του, ο Γαβριήλ Μαναρής απουσίασε περίπου για δύο χρόνια από τη Μονή. Τον Ιούλιο του 1894, μαζί με τον Ακάκιο Δαουνδάκη από το χωριό Μονής της επαρχίας Σελίνου, ταξίδευσαν στην ομόδοξη Ρωσία για να ζητήσουν βοήθεια για το κατεστραμμένο από το '66 Αρκάδι. 

Επισκέφτηκαν την Οδησσό, την Μόσχα, την Πετρούπολη και επιστρέφοντας στα τέλη του 1896, έφεραν εκτός από ρούβλια και πολλά αντικείμενα. Ιερά σκεύη, εικόνες, Ευαγγέλια, καντήλια, θυμιατήρια, τα περισσότερα χρυσοποίκιλτα και διαμαντοστολισμένα, καθώς και βαρύτιμα άμφια και ράσα για τους καλογέρους.

1865- Χειρόγραφο του Γιαμπουδάκη

1865- Χειρόγραφο του Γιαμπουδάκη

Κωστής Γιαμπουδάκης: Ημερολόγιο με χειρόγραφες σημειώσεις του , ΠΕΡΙΗΛΘΕ ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΕ ΔΩΡΕΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΕΚΕΚΑΚΗ... 11:31:00 μ.μ.

Κωστής Γιαμπουδάκης:

Ημερολόγιο με χειρόγραφες σημειώσεις του , ΠΕΡΙΗΛΘΕ ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΕ ΔΩΡΕΑ ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΕΚΕΚΑΚΗ •

Αντικείμενο του 1865 σπουδαίας ιστορικής αξίας Ένα αντικείμενο μεγάλης ιστορικής σημασίας φιλοξενείται πλέον στο Ιστορικό, Λαογραφικό Μουσείο Ρεθύμνης. Πρόκειται για ημερολόγιο του 1865, από το ελληνικό τυπογραφείο του Αγίου Γεωργίου της Βενετίας, το μοναδικό γνωστό αντίτυπο της συγκεκριμένης έκδοσης, το οποίο περιλαμβάνει χειρόγραφες σημειώσεις και την υπογραφή του Κωστή Γιαμπουδάκη από το Άδελε. Το σπουδαίο αυτό ιστορικά αντικείμενο δώρισε στο Ιστορικό Λαογραφικό Μουσείο ο Γιώργος Εκεκάκης. Μια δωρεά που συμπίπτει χρονικά με το φετινό εορτασμό του Ολοκαυτώματος του Αρκαδίου.

 Τη γνησιότητα του ημερολογίου πιστοποιεί η 13η Εφορεία Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων, με βεβαίωσή της που φέρει ημερομηνία της 22 Οκτωβρίου 1999, όπου αναφέρεται μεταξύ άλλων: «Το ημερολόγιο και σεληνοδρόμιο του 1865 εν Βενετία εκ του ελληνικού τυπογραφείου του Αγίου Γεωργίου και με χειρόγραφα του Κωστή Γιαμπουδάκη Άδελε και στο πίσω φύλλο επίσης χειρόγραφες σημειώσεις με μελάνι, είναι γνήσιο με έκδοση το έτος 1865…». Η πρόεδρος του Μουσείου Φαλή Βογιατζάκη ιδιαίτερα χαρούμενη για τη δωρεά εκφράζει τις ευχαριστίες της στον κ. Εκεκάκη για το πολύτιμο δώρο καθώς και για όλη τη βοήθεια και στήριξη που παρέχει αφιλοκερδώς στο Ιστορικό Τμήμα του Μουσείου από την ίδρυση του.

 Αναδημοσιευση απο Ρεθεμνιωτικα Νεα

Σταύρος Γρ. Βογιατζής , στο βιβλίο του «Πηγιανά ,ΕΥΘΥΜΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΑ»

Σταύρος Γρ. Βογιατζής , στο βιβλίο του «Πηγιανά ,ΕΥΘΥΜΑ ΚΑΙ ΣΟΒΑΡΑ»

στη σελίδα 130 γράφει: Ένας Αδελιανός , λοιπόν που ήταν και θείος μου, ο Μανόλης Βροντάκης , πρόεδρος Εφετών Αθηνών, έγραψε ένα γράμμα... 9:46:00 π.μ.

στη σελίδα 130 γράφει:

Ένας Αδελιανός , λοιπόν που ήταν και θείος μου, ο Μανόλης Βροντάκης , πρόεδρος Εφετών Αθηνών, έγραψε ένα γράμμα του Αντ.Βουρβαχάκη και τον παρακαλούσε να του στείλει μια συνέντευξη του Διονυσίου , για να τη χρησιμοποιήσει αρμοδίως και ν’ αποδείξει ότι, πυρπολητής τα΄Αρκαδιού ήταν ο Κων. Γιαμπουδάκης και κανείς άλλος

Ένα απόγευμα λοιπόν , πήγαμε στ΄Αρκάδι εγώ,ο Κ. Μυγιάκης,ο δικηγόρος Παπαδάκης, ο Βουρβαχάκης κι ο Παπουτσιδογιάννης, πρώτος ανιψιός του Διονύσιου. Βρήκαμε το Διονύσιο στο κελί  τ ου , ξαπλωμένος στο κρεβάτι του, γιατί ήταν πολύ γέρος.

Τον παρακαλέσαμε να μας δώσει μια συνέντευξη για το θέμα που γράφω παραπάνω. Τη συνέντευξη αυτή τη γράψαμε στο μαγνητόφωνο. Ρωτούσαν το Διονύσιο ο δικηγόρος κι ο Βουρβαχάκης κι αυτός απαντούσε σχετικά και εγώ χειριζόμουνα το μαγνητόφωνο .

Ο Διονύσιος , λοιπόν , μας είπε κατηγορηματικά και με στοιχεία ότι, πυρπολητής τα’ Αρκαδιού ήταν ο Κ. Γιαμπουδάκης και μόνο αυτός.

Μετά απομαγνητοφωνήσαμε τη συνέντευξη , τη γράψαμε σε μια κόλα χαρτί, την οποία υπόγραψε ο Διονύσιος και σφράγισε με τη σφραγίδα του. Τον ευχαριστήσαμε και φύγαμε.

Όταν φτάσαμε στη Πηγή , συμπληρώσαμε τη συνέντευξη και με μια άλλη που μας έδωσε ο Μύρ. Κουτσαλεδάκης.

Όλα αυτά τα στείλαμε στον Εφέτη, ο οποίος τα χρησιμοποίησε αρμοδίως , κουβέντιασε με ιστορικούς, με καθηγητές Πανεπιστημίου , με ακαδημαϊκούς και κατάφερε να αποκαταστήσει την αλήθεια για τον πυρπολητή Κων. Γιαμπουδάκη.

Η κασέτα της συνέντευξης βρίσκεται και στα γραφεία στη έδρας του Δήμου Αρκαδίου
Σταύρος Γρ. Βογιατζής ,Δάσκαλος
Πηγιανά – Εύθυμα και σοβαρά
Ρέθυμνο 2005



Διονύσιος Ψαρουδάκης (1880-1972): Ηγούμενος της Ι.Μ. Αρκαδίου το 1926, οπλαρχηγός το 1914.
«Κοιμήθηκε» γαλήνια στις 8 Δεκεμβρίου του 1972.
Λίγες μέρες αργότερα ο Παντελής Πρεβελάκης τονίζει στο συλλυπητήριο τηλεγράφημα που έστειλε «Τιμώ πράγματι τη μνήμη του Διονυσίου Ψαρουδάκη, που ενσάρκωνε με τρόπο υποδειγματικό τη Χριστιανική και ηρωική παράδοση της Κρήτης».

1966 - «Κρητική Επιθεώρηση»

1966 - «Κρητική Επιθεώρηση»

«Κρητική Επιθεώρηση» Τρίτη 8 Νοεμβρίου 1966 ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΟΥ Όλοι όσοι έχουν μιλήσει μέχρι σήμερα δια την θυσίαν το... 10:04:00 π.μ.

«Κρητική Επιθεώρηση» Τρίτη 8 Νοεμβρίου 1966

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΘΥΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΟΥ

Όλοι όσοι έχουν μιλήσει μέχρι σήμερα δια την θυσίαν του Αρκαδίου έχουν τονίσει το μέγεθος αυτής και την σημασίαν της, καθώς και τον αντίκτυπον τον οποίον είχεν αύτη εις την κοινή γνώμην του κόσμου.

Μένει όμως ανεξερεύνητος και δεν έχει φωτισθεί μέχρις στιγμής δια να γίνη κτήμα των μαζών, το πνεύμα της θυσίας των Ηρώων του Αρκαδίου. Βεβαίως λέγεται πάντοτε ότι εθυσιάσθησαν δια να μην υποδουλωθούν εις τους Τούρκους, δια να σύρουν οι βάρβαροι Αλβανοί, οι Αιγύπτιοι και οι Τούρκοι στην ατίμωση τας γυναίκας των Κρητών αγωνιστών, δια να μην τουρκέψουν τα παιδιά και να μην πίνουν εις την μετέπειτα της υποδουλώσεως ζωής των το πικρό ποτήρι της σκλαβιάς.

Είναι αλήθεια μεγάλη, κι αποδεικνύεται από όλας τα πτυχάς της Κρητικής Ιστορίας, η αγάπη των Κρητών προς την Ελευθερίαν και τον τόπον των Πατέρων των.

Το νόημα όμως της Αρκαδιώτικης θυσίας με το κυρίαρχον στοιχείον της Εθελοθυσίας περικλείει ένα απολύτως πρωταρχικόν σημείον το οποίον δεν συναντάται εις ουδεμίαν άλλην ελληνικήν ή και Κρητικήν ολοκαύτωσιν.

Ιδού ακριβώς η ανατομία της Ιδιομορφίας αυτής ως εμφανίζεται από την μελέτην του όλου Αρκαδιώτικου Δράματος του 1866.

Από τον Μάιον του 1866 Αρχηγός της Επαναστατικής Επιτροπής της περιοχής Ρεθύμνης είναι ο Ηγούμενος της Ιεράς Μονής Αρκαδίου Χατζή Γαβριήλ Μαρινάκης. Συνακόλουθον είναι το γεγονός ότι το Αρκάδι γίνεται ο πόλος έλξεως όλων των ψυχών των Χριστιανών Επαναστατών της περιοχής και κυρίως των κατοίκων του γειτονικού της Ιεράς Μονής Χώρου, εις τους οποίους πάντοτε το Μοναστήρι δίδει την βοήθειάν του και εις καλάς και εις δυσκόλους περιστάσεις. Η αποφασιστικότης εξ άλλου των επαναστατών, το πολεμικόν μένος των αντιμαχομένων εις την Κρήτην, η Ιδέα της Ελευθέρας Πατρίδος η οποία ζει ως ελεύθερον Βασίλειον λίγο πιο πέρα από την θάλασσαν της Κρήτης, δεν δίδουν περιθώρια χρονικά άλλης αναμονής εις την Κρήτην δια να ελευθερωθή. Ή τώρα ή ποτέ! «Ένωσις ή Θάνατος». Ιδού το σύνθημα του αγώνος.

Γνωρίζουν επίσης καλώς οι Κρήτες τον Αντίπαλόν των σερασκέρην του σουλτάνου Μουσταφά Πασά. Τον έχουν δοκιμάσει από το 1821. Αρβανίτης αγράμματος, σκληρός, πονηρός, αδίστακτος είναι. Έλεος δεν περιμένει κανένας από το χέρι του.

Μέσα στην καρδιά του κάθε ενός Κρητικού και της κάθε κρητικιάς γίνεται συνειρμικώς και με λογικήν αλληλουχίαν η προπαρασκευή η ψυχική διά την θυσίαν την τελευταίαν, την μεγάλην, εάν ο εχθρός επιβληθή με την δύναμιν του. Ένωσις ή Θάνατος! Δεν υπάρχει τρίτη, μέση λύσης.

Δεν είναι λοιπόν ούτε ο κίνδυνος, ούτε το αδιέξοδον, ούτε η απόγνωσις, ούτε η αλλοφροσύνη, ούτε το πείσμα το Κρητικό, ούτε η μίμησις, ούτε ουδένα άλλο παρόμοιο γενεσιουργό αίτιο ολοκαυτωμάτων εις άλλας εποχάς και άλλα σημεία της Ελληνικής Γης και των παντοτινών πολεμιστών της Ελληνικής Φυλής, που οδηγεί τους πολιορκουμένους εις την Πυριτιδαποθήκην του Αρκαδίου δια να γευτούν εκεί τον θάνατον, με την φλόγα του Κωστή Γιαμπουδάκη.

Είναι προϋπάρχουσα λογική απόφασις η οποία εκτελείται ως υποχρέωσις του κάθε ενός των να είναι συνεπής προς τον εαυτόν του.

Εάν ήθελον να σώσουν την ζωήν των παραδιδόμενοι θα την έσωζον, όπως συνέβη με πολλούς παραδοθέντας εις τα Μεσοκούμια.

Εάν ήθελον να φύγουν τας εσπερινάς ώρας της 8ης Νοεμβρίου από το Νοτικό Πορτάκι, πολλοί θα το επετύγχανον.

Κανένας όμως δεν εδέχθη τούτου. Και όσοι δεν εχώρεσαν εις την Πυριτιδαποθήκην ή δεν επρόφθασαν να κλειστούν εις αυτήν, δεν το έπραξαν από δειλίαν αλλά και πάλιν από περιστατικά ανεξάρτητα της θελήσεώς των ή και λογικήν ιδικήν των, όπως ο Ηρακλής Μανελάκης.

Ακόμη η αταραξία του Κωστή Γιαμπουδάκη τα ολίγα δευτερόλεπτα προ της ανατινάξεως, η άρνησις των πάντων να βγουν από την πυριτιδαποθήκην την τελευταίαν στιγμήν, έστω κι εάν το παράδειγμα του Ηρακλή του προέτρεψεν προκλητικώς προς τούτο, είναι αδιάψευστα στοιχεία της εθελοθυσίας των και της ψυχολογικής προπαρασκευής των να φθάσουν έως την ολοκαύτωσιν.

Αυτό το υπέροχον νόημα της προαποφασισμένης εθελοντικής αυτοθυσίας τιμά η Ελλάς σήμερον εις τον Βωμόν της Κρήτης, εις το Αρκάδι και προσέρχεται δια να προσκυνήση τα Ιερά της Φυλής και να αντλήση διδάγματα δια τον προγραμματισμόν και την συνέχειαν της Εθνικής Ζωής της Πατρίδος.

1978- Από το βιβλίο: "ΚΡΗΤΗ Η ΚΡΥΠΤΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ"- ΕΚΔΟΣΙΣ ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΥ ΕΝΩΣΕΩΣ

1978- Από το βιβλίο: "ΚΡΗΤΗ Η ΚΡΥΠΤΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ"- ΕΚΔΟΣΙΣ ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΥ ΕΝΩΣΕΩΣ

Αρκάδι Στίχοι Γ. Χατζηαναστασίου Από το βιβλίο: ΚΡΗΤΗ Η ΚΡΥΠΤΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ ΕΚΔΟΣΙΣ «ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΥ ΕΝΩΣΕΩΣ» 1978 ... 12:48:00 μ.μ.

Αρκάδι

Στίχοι Γ. Χατζηαναστασίου

Από το βιβλίο: ΚΡΗΤΗ Η ΚΡΥΠΤΗ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ

ΕΚΔΟΣΙΣ «ΠΑΓΚΡΗΤΙΟΥ ΕΝΩΣΕΩΣ» 1978

Απ΄τους  γενναίους της φρουράς, Ηγούμενε , στο Αρκάδι
στο άνισο, έξω,φονικό, όλοι έχουν σκοτωθεί.
Πού τριγυρίζει Σε ο νούς, σε θείο ποιο σημάδι,
το ανάπηρο εκλησίασμα,πούμεινε, να σψθεί;

 Κι΄όλο το ποίμνιο το θωρείς παρόμοι Σου στη σκέψι,
μαννούλες, γέροι ,σκελετοί , της μάχης τα ορφανά.
Φτάσαν οι Τούρκοι ! Τη Μονή την έχουν, πιά , κυριεύψει!
Κι΄Αυτοί τι βλέπουν νάρχεται ψάλλοντας τα Ωσαννά !!

Για ποιά εκδίκησι, Γαβριήλ , προσεύχεστε αντάμα;
Πώς θάβρει ο σκλάβος λυτρωμό κι ο πόθος ο κρυφός;
……………………………………………………………………………………….
Μα, να! Ανοίξαν οι ουρανοί ! ξανάγινε το θάμα!
σαν μπήκαν , Τούρκοι , άστραψε ! Το Αρκάδι έγινε φώς!

Τη φλόγα που απ΄ Του Σαμουήλ χύμηξε το μπαϊράκι,
κι άναψε του Μεσολογγιού πελώριο το δαυλό,
μ΄αυτήν , Εσένα, διάλεξε, η Δόξα, Γιαμπουδάκη,
να φέξεις με ολοκαύτωμα της Κρήτης το γιαλό.

Τώρα, στα πέλαγα –μακρυά, και πιο ψηλά,στα ουράνια,
σ΄ένα ξεφάντωμα ρυθμών καμπαναριό σφαδά,
τη Δόξα που ανέστησε η Κρήτη επαδά.

1936- Οι εκφωνηθέντες λόγοι υπό του κ. ΜΕΤΑΞΑ

1936- Οι εκφωνηθέντες λόγοι υπό του κ. ΜΕΤΑΞΑ

Ρέθυμνον Τρίτη 10 Νοεμβρίου 1936, ΚΡΗΤΙΚΗ E ΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ Ο ΠΡΟΧΘΕΣΙΝΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΛΟΚΑΥΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΟΥ ΕΙΣ ΡΕΘΥΜΝΟΝ Η ΑΦΙΞΙΣ ... 11:52:00 π.μ.

Ρέθυμνον Τρίτη 10 Νοεμβρίου 1936, ΚΡΗΤΙΚΗ EΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ

Ο ΠΡΟΧΘΕΣΙΝΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΟΛΟΚΑΥΤΩΣΕΩΝ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΟΥ ΕΙΣ ΡΕΘΥΜΝΟΝ

Η ΑΦΙΞΙΣ ΤΟΥ Κ. ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΥ

ΟΙ ΕΚΦΩΝΗΘΕΝΤΕΣ ΛΟΓΟΙ ΥΠΟ ΤΟΥ κ. ΜΕΤΑΞΑ

Από πρωτότυπο χειρόγραφο Μάρκου Ψαρρού, Εκ Πηγής Ρεθύμνης

Από πρωτότυπο χειρόγραφο Μάρκου Ψαρρού, Εκ Πηγής Ρεθύμνης

Η ΟΛΟΚΑΥΤΩΣΙΣ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΟΥ Από πρωτότυπο χειρόγραφο Μάρκου Ψαρρού, Εκ Πηγής Ρεθύμνης καταγόμενος από τη χώρα Σφακιών   (1900-1963) ... 11:42:00 π.μ.

Η ΟΛΟΚΑΥΤΩΣΙΣ ΤΟΥ ΑΡΚΑΔΙΟΥ

Από πρωτότυπο χειρόγραφο Μάρκου Ψαρρού, Εκ Πηγής Ρεθύμνης καταγόμενος από τη χώρα Σφακιών  (1900-1963)

Γύρα βρέχε… λιαχτίδες εκεί γλυκιές σα μάνας χάδι
την ώρα που στεφάνωνε η Δόξα το Αρκάδι
 Δίκια… Τριακόσιοι Έλληνες πάλεψαν Τουρκαλάδες
ρέμπελους και στρατό μαζί δεκαοχτώ χιλιάδες.

Μόλις τη σιδερόπορτα γκρέμισε το κανόνι
 όρμησε στον αυλόγυρο της εκκλησιάς οχτρός
μα, Έλληνας δε λούφαξε… τα δίκιο γιγαντώνει
τον ένα και ορθώθηκε στους εξακόσιους μπρος…
Σπαθιές, γιαταγανιές, χαρπιές… αίμα στη γη αχνίζει
ανάμεικτο… ο Έλληνας αίμα του δε χαρίζει.
Στόνα του χέρι το σπαθί, στ’ άλλο σφίγγει τη ΝΙΚΗ
ο Γιαμπουδάκης κι εισορμά στη μπαρουταποθήκη
Θλιφτή ζωή για θάνατο έντιμο Ελληνίδες
θάνατοοοο βόουν μαλλόθρησκους παρτίδες
κιαμιά δεν θέλει Κωνσταντή… ο ήρωας σηκώνει
το χέρι του και τη φωθιά εις τη φωθιά κενώνει
Κομμάτια σάρκες, κόκκαλα, οι φλόγες ότι άφηκαν
τσουρουφλιασμένα κόκκαλα τριγύρα τεινάχτηκαν
κ’ εις το κουμπέ της εκκλησίας ένα αντρίκιο χέρι.

Νάταν του Γιαμπουδόκωστα τ’ αθανάτου; Ποιος ξέρει
Από στεργές και πέλαγα ακούστηκε ο κρότος
τράνταξε η Γη συθέ μελη… από Τον Ψηλορείτη
με τεταμένη την πυγμή βροντοφωνεί η Κρήτη
Αθάνατος ο θάνατος που ρίχνει φως στο σκότος.

1903- ΚΡΗΤΙΚΗ ΧΩΡΟΓΡΑΦΙΑ -Ιωάννου Εμμ Νουχακη

1903- ΚΡΗΤΙΚΗ ΧΩΡΟΓΡΑΦΙΑ -Ιωάννου Εμμ Νουχακη

ΑΔΕΛΕ : Είναι μεγάλη κώμη , εις ήν τω 1868ν(1 Αυγούστου) οι υπό τους Μοσχοβίτην , Εμμ. Πορτάλιον, Σ. Βαρδάκην , Βενιανάκην, Ξανθουδάκην... 11:28:00 π.μ.

ΑΔΕΛΕ : Είναι μεγάλη κώμη , εις ήν τω 1868ν(1 Αυγούστου) οι υπό τους Μοσχοβίτην , Εμμ. Πορτάλιον, Σ. Βαρδάκην , Βενιανάκην, Ξανθουδάκην Μ, και Ζερβομπεακον επαναστάται, μετα πεισματώδη προς τους Τούρκους μάχην έτρεψαν αυτούς εις φυγήν ,προξενήσας ικανάς ζημίας. Τω 1897 γενομένην μάχην εφονεύθη ο ηγούμενος της Μονής Αρσανίου Γαβριήλ. Είναι ιδιαιτέρα πατρίς του Γιαμπουδάκη , όστις ανήψε την πυριτιδαποθήκην του Αρκαδίου τω 1866

1881- Περιήγησις εις Κρήτην υπό ΙΩΣΗΦ ΧΑΤΖΙΔΑΚΗ

1881- Περιήγησις εις Κρήτην υπό ΙΩΣΗΦ ΧΑΤΖΙΔΑΚΗ

Λεπτομέρειες Εκδότης ΚΑΡΑΒΙΑΣ ΔΙΟΝ. Σειρά ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ 31 Χρονολογία Έκδοσης Δεκ... 10:42:00 π.μ.

Λεπτομέρειες

Εκδότης	ΚΑΡΑΒΙΑΣ ΔΙΟΝ.
Σειρά	ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΙΣΤΟΡΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ 31
Χρονολογία Έκδοσης	Δεκέμβριος 1969
Αριθμός σελίδων	130
Διαστάσεις	22x15
Κωδικός Πολιτείας	2210-0112
Θέμα	ΙΣΤΟΡΙΑ - ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ - ΕΘΝΟΛΟΓΙΑ/ΓΕΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Χατζιδάκης, Ιωσήφ,1848-1936.

  

σελίδα  63

Κατά την φοβεράν ταύτην στιγμήν ο Κωνσταντίνος Γιαμπουδάκης ανδρείος πολεμιστής εκ του χωρίου Άδελε της επαρχίας Ρεθύμνης  εισορμά εντός του υπέρ την πυριτιδαποθήκην κελλίου κειμένου εις την Βορειανατολικήν της μονής γωνίαν και κραυγάζει προς τους εντός άνδρας και γυναίκας.

«Τουρκοι μας εκύκλωσαν πανταχόθεν έσωθεν και έξωθεν κατά χιλιάδας θα παραδοθώμεν ή να δώσω φωτιά;»

«Φωτιά» εκραύγασαν πάντες

Δεν επρόφτασαν να τελειώσουν την λέξιν και ο ανδρείος Γιαμπουδάκης  είχε πυροβολήσει δια πιστόλας κατά της πυρίτιδος. Φοβερά δόνησις διέσεισε  την μονήν σύμπασαν και κατέρριψε τα περί την πυριτιδαποθήκην κελλία. Περί τους 50 μάρτυρας της ελευθερίας άνδρες γυναίκες και παιδιά  ετινάχτθησαν εις τον αέρα, πλείστοι δε Τούρκοι κατεπλακώθηκαν πέριξ από τους πεσόντες τοίχους. Ο Κρότος ήν ούτω φοβερός ώστε οι εντός του λαβυρίνθου ευρισκόμενοι αντελήφθησαν αυτού σαφώς, καίτοι απέχει ο λαβύρινθος της Μονής  Αρκαδίου 25  περίπου μίλια

Χατζιδάκης Ιωσήφ, Περιήγησις εις Κρήτην, εν Ερμουπόλει 1881. Ο ιατρός Ιωσήφ Χατζιδάκης (1848-1936), παιδί εξόριστων Κρητών στη Μήλο, ξεκινάει την περιήγησή του στη γενέθλια γη από το Ηράκλειο και προχωρά διαδοχικά στην Κνωσό, την ύπαιθρο της επαρχίας Μαλεβυζίου, την πεδιάδα της Μεσαράς, την αρχαία Γόρτυνα, το όρος Ίδη, τη μονή του Αρκαδίου, το Ρέθυμνο, τα χωριά των Σφακίων και του Αποκορώνου και καταλήγει στην πόλη των Χανίων. Ο συγγραφέας διανθίζει την αφήγησή του με γεγονότα και θρύλους από την αρχαία (π.χ. για το Λαβύρινθο του Μίνωα), τη βυζαντινή και τη νεώτερη ιστορία (για τους απελευθερωτικούς αγώνες των Κρητών) και την οικονομία της μεγαλονήσου. Η επίσκεψη του Χατζιδάκη στην Κρήτη τοποθετείται χρονικά μετά τη Συνθήκη της Χαλέπας, τον Οκτώβριο του 1878.

1958- Ηλίας Βενέζης σε πανηγυρικό λόγο & στην εφημερίδα ΒΗΜΑ

1958- Ηλίας Βενέζης σε πανηγυρικό λόγο & στην εφημερίδα ΒΗΜΑ

Ηλίας Βενέζης στην εφημερίδα ΒΗΜΑ 20/09/1966 Τίτλος: Λάμψη και εγκατάλειψη Συντάκτης: Ηλίας Βενέζης Είδος: Άρθρο Γλώσσα: Ελληνικ... 10:01:00 π.μ.

Ηλίας Βενέζης στην εφημερίδα ΒΗΜΑ 20/09/1966
Τίτλος: Λάμψη και εγκατάλειψη
Συντάκτης: Ηλίας Βενέζης
Είδος: Άρθρο
Γλώσσα: Ελληνική
Ημερομηνία: 20/09/1966
Έντυπο: Εφημερίδα
Τίτλος εντύπου: Το Βήμα
Στήλη: Οι επιφυλλίδες του Βήματος

...............

....................................
Ο δρόμος , καθώς ανηφόριζε μας έβαζε μες τη άγρια ομορφιά  του φαραγγιού του Αρκαδιού , που είναι , νομίζω , η τελειότερη εισαγωγή  στο ήθος αυτής της πράξης , στο ήθος των ανδρών , των γυναικών και των παιδιών που τιναχτήκανε  στον αγέρα με το δαυλό του Γιαμπουδάκη.
..................................

Ο Ηλίας Βενέζης σε πανηγυρικό λόγο του το 1958 , για την 28^η Οκτωβρίου 1940 λέει:

……………

«Γενναιότατα Αρχηγέ Π. Κορωναίε, προφτάσατε μίαν ώραν ταχύτερον , διότι μας έκλεισε και τακτικός και άτακτος στρατός πολύς. Εν τη Ιερά Μονή Αρκαδίου , την 8^ην Νοεμβρίου 1866, Καθηγούμενος Γαβριήλ. Εν βία μεγίστη» 

                Δεν πρόφτασαν . Το Αρκάδι έπρεπε να βεβαιώση τη συνέχεια. Την βεβαιώνει με το ίδιο ύφος, απαράλλαχτο, της σελίδας του Μακρυγιάννη. Ο Ηγούμενος Χατζή – Γαβριήλ διάβασε την ακολουθία, μετάλαβε τους πιστούς, ο ένας μελλοθάνατος φιλούσε τον άλλον και γύρευε συγχώρεση. « Όποιος θέλει την τιμή και την υπόληψή του νάρθη να καούμε μαζί» Ο Κωνσταντής ο Γιαμπουδάκης απ΄ το Αδελε τράβηξε την πιστόλα του, έρριξε πάνω στα μπαρούτια, όλα γινήκαν αίμα και δόξα.

                Έτσι , αίμα και δόξα γινήκαν πάλι όλα κάμποσα χρόνια αργότερα, το χειμώνα του 40, στα φαράγγια της Ηπείρου. ………………………………………….

Αρκάδι - Ι.Δ. Μουρέλλου

Αρκάδι - Ι.Δ. Μουρέλλου

ΑΡΚΑΔΙ – ΑΡΚΑΔΙ Αρκάδι που η θεία, η υπεράνθρωπη λάμψη σου φώτισε τα πέρατα. Αρκάδι που εγίνηκες ψυχή ολόκληρης της Κρήτης με τον πυ... 9:49:00 π.μ.

ΑΡΚΑΔΙ – ΑΡΚΑΔΙ

Αρκάδι που η θεία, η υπεράνθρωπη λάμψη σου φώτισε τα πέρατα.

Αρκάδι που εγίνηκες ψυχή ολόκληρης της Κρήτης με τον πυρσό του Γιαμπουδή.

Αρκάδι! Ποιο πνεύμα; ποια καρδιά; ποια σκέψη μπορεί να σε ξεχάσει όσο ζη η Ελλάδα, όσο ο κόσμος όλος στέκει;

Σαν κάθε ελπίδα έχει λείψει, σαν η μεγάλη πόρτα του θρυλικού Μοναστηριού ήταν ριγμένη κάτω και σαν ο θάνατος που σκορπούσαν τα Κλάουστρα και τα κελιά των ηρωικών καλογέρων κουράστηκε να θερίζη εχθρούς, ένα χέρι υπεράνθρωπο, μια καρδιά που κοιτάζει γελώντας περιφρονητικά το θάνατο και το σπασμό του, ένας Γιαμπουδής, ένας που κλειούσε μέσα του χιλιάδων ανδρών φρόνημα, μια τεράστια συνισταμένη της Κρητικής παλληκαριάς, άπλωνε το ατρόμητό του χέρι στερεό και άτρεμο, και σκόρπισε το χαμό στο γύρω εχθρό που εξαγριωμένος είχε περιζώσει τα πίσω κελιά και την πυριταποθήκη.

Ένα τράνταγμα, μια φλόγα, ένας καπνός και ο χαλασμός πήρε μαζί του τους Τούρκους, Χριστιανούς. Παιδιά, γυναίκες, γερόντοι, άντρες, πεταχτήκαν ψηλά μαζί με τη στέγη του θόλου και πέφτωντας εκάλυψαν ότι εχθρικό υπήρχε γύρω τους.

Πέθαναν οι αρνηταί της ζωής. Χίλιες φορές ο θάνατος παρά η ντροπή του σκλάβου.

Κανένας δεν ξέρει Γιαμπουδή ποια ορμή σε συνεπήρε.

Μα όποια κι αν ήταν η ορμή σ’ ανέβασε στα ουράνια. Σκαλοπάτια στο θείο ανέβασμά σου δεν είχες. Μόνον τις ψυχές των σκλάβων που πήρες μαζί σου στο χαμό μα και τις ψυχές κείνων που ζουν στα σημερινά χρόνια μας χαρούμενα και κείνων που θα ζήσουν αιώνες αιώνων στην ιερή γη του νησιού μας.

Γιαμπουδή! Το όνομά σου είναι ιερό γιατί θεμελίωσες την ελπίδα μέσα στις ψυχές των θλιμένω σκλάβων κι έκαμες τον κόσμο να ανατριχιάση και να αισθανθή το ματωμένο πόνο του νησιού μας.

Γιαμπουδή ήρωα! Γιαμπουδή Άγιε!

Ι.Δ. Μουρέλλος  1886-1963.

1923- Μιχ.Γ.Πρεβελάκις για το Αρκάδι

1923- Μιχ.Γ.Πρεβελάκις για το Αρκάδι

.................................... Παραθέτουμε ένα χαρακτηριστικό κείμενο για το Αρκάδι. Του Αρκαδιού η ολοκαύτωσις της οποί... 8:19:00 π.μ.

....................................

Παραθέτουμε ένα χαρακτηριστικό κείμενο για το Αρκάδι.

Του Αρκαδιού η ολοκαύτωσις της οποίας μετά συγκινήσεως και υπερηφανείας τελούμεν την επέτειον, θα προβάλληται ες αεί ως δείγμα της ανυπερβλήτου αφοσιώσεως και θυσίας εις τους ευγενείς υπέρ πίστεως και πατρίδος αγώνας των Ελλήνων.

Τας εκατοντάδας των γυνακοπαίδων των εις την Ιεράν μονήν εγκλεισθέντων και εκουσίως τον ένδοξον θάνατον αντί της ατίμου αιχμαλωσίας προτιμησάντων ήλαυνεν εις την θυσίαν και το μαρτύριον το αυτό πνεύμα όπερ ώθησε και τας Σουλιώτισσας μητέρας μετά των τέκνων αυτών εις το κρημνόν και τον θάνατον μετά τον χορόν του Ζαλόγγου.

Ο γενναίος Φρούραρχος της πολιορκουμένης Μονής Δημακόπουλος προτιμήσας να αποθάνη φορών την τιμίαν στολήν του Έλληνος Αξιωματικού παρά να σωθή άνευ αυτής εξεπροσώπει την ανδρείαν και την φιλοτιμίαν, την γενναιότητα και την αυταπάρνησιν μετά της οποίας ο Ελληνικός Στρατός νικών ή πίπτων αγωνίζεται πάντοτε τους υπέρ της ελευθερίας και απολυτρώσεως δούλων αδελφών εθνικούς αγώνας.

Η φλοξ του δαυλού του ήρωος Γιαμπουδάκι, η το Αρκάδι και αυτόν εις τους Ουρανούς ανυψώσασα ήτο η φλοξ της Κρητικής ανδρείας και φιλοπατρίας, η οποία εκπαλαί θερμαίνει των ηρωικών Κρητών τα στήθη και πυρακτώνει την καρδίαν αυτών, ήτο η φλοξ ή τας δέλτους της Κρητικής Ιστορίας καταυγάσασα και το Αρκάδι παρά το Σούλι και Μεσολόγγι εις την αθανασίαν προαγαγούσα.

Του δε Ηγουμένου Γαβριήλ η ευλογία του αγώνος και η εις τον αγώνα εκείνον καθοσίωσις αυτού και αυτοθυσία μετά της υπ' αυτόν αδελφότητος ου μόνον την Μονήν μεγαλώνυμον εποίησεν αλλά και της θείας και Εθνικής αποστολής των Κρητικών Μονών αξίαν και υπεραξίαν άλλης Ιεράς εν Κρήτη Μονής τας υπέρ πίστεως και Πατρίδος θυσίας και αυτής έτι της εν τω Νομώ ετέρας αδελφής αυτής, της Ιεράς Μονής Πρέβελη.

Η Ιερά Μονή Πρέβελη ουδεμιάς άλλης Μονής εν παντί καιρώ και χρόνω κατά τους ιερούς και εθνικούς αγώνας υστέρησε και κατά την μεγάλην του 1821 επανάστασιν, πρόδρομος ούτως ειπείν, της μεγάλης έπειτα του Αρκαδίου θυσίας ου μόνον πρώτη αυτή εν τω Τμήματι τούτω την Σημαίαν του Αγώνος ύψωσε, αλλά και πάση θυσία υλικώς και ηθικώς ενίσχυσε και εστήριξεν αυτόν και δια της ζωής έτι του Ηγουμένου αυτής Μελχισεδέκ Τσουδερού και πολλών άλλων της Μονής αδελφών πεσόντων εις Πολεμάρχι Κισσάμου τη 3 Φεβρουαρίου 1823.

Χριστιανικόν και Ελληνικόν πνεύμα τας εν Κρήτη Μονάς επεσκίαζε και τους εν αυταίς μονάζοντας και βιούντας εις σκέψεις και πράξεις ενέπνεε και ήλαυνε δι' ων την πίστιν ετήρουν και προήσπιζον και την ελευθερίαν της Πατρίδος παρεσκεύαζον νέοι Ιερομάρτυρες και νέοι εθνομάρτυρες εθελουσίως και χαίροντες αναδεικνύμενοι.

Προς τιμήν του Μοναχικού εν γένει πνεύματος, εξ ου επήγασε και η αύριον εορταζομένη ολοκαύτωσις του Αρκαδίου και ευλαβείας ένεκεν εις την μνήμην των εν Πολεμάρχι πεσόντων Πρεβελιαωτών δημοσιεύονται τα κάτωθι έγγραφα ακριβώς ως εν τοις πρωτοτύποις έχουσι.

Εν Ρεθύμνω τη 7 Νοεμβρίου 1923

Μιχ. Γ. Πρεβελάκις 

Πηγή : politistiko-rethymno.org Ενότητα Αρκάδι

Μανου Φ. Τσακωνα, Αρχιτέκτονα -Αρκάδι

Μανου Φ. Τσακωνα, Αρχιτέκτονα -Αρκάδι

Αρκάδι! Τόπος Ιερός! Είναι έργο ιδιαίτερα δύσκολο η μετάδωση της ιστορίας από γενεά εις γενεάν. Η οικογένειά μου και ο αείμνηστος πατέ... 9:56:00 π.μ.

Αρκάδι! Τόπος Ιερός!

Είναι έργο ιδιαίτερα δύσκολο η μετάδωση της ιστορίας από γενεά εις γενεάν. Η οικογένειά μου και ο αείμνηστος πατέρας μου με καταγωγή από την Αμνάτο, πρόλαβαν να μου εμφυσίσουν το δέος και το σεβασμό για τον τόπο αυτό. Την ιερά Μονή Αρκαδίου.

Ήταν πάντοτε ιδιαίτερη η ημέρα μετάβασης στο Αρκάδι. Πρόλαβα να ακούσω την φωνήν του Διονύσιου, να γνωρίσω τον Τίτο, τον Γαβριήλ… έμαθα τη συγγένειά μου με τον επί σειρά ετών Ηγούμενο της Μονής Αμβρόσιο Ζαχαράκη (πρώτος εξάδελφος της γιαγιάς μου Ζαφείρας συζ. Βασιλείου Τσάκωνα, το γένος Λαγγουβάρδου).

Έμαθα ότι το Αρκάδι είναι τόπος Ιερός.

Ότι το Αρκάδι είναι σύμβολο.

Ότι στο Αρκάδι θυσιάστηκαν με το θέλημά Τους.

Σήμερα 130 ολόκληρα χρόνια από την εθελοθυσία εκλείπει ο σεβασμός όταν οι συζητήσεις, αλλά και τα άρθρα του τοπικού και Αθηναϊκού τύπου περιστρέφονται γύρω από το πρόσωπο του πυρπολητή.

Και είναι εντυπωσιακό και απορίας άξιον ότι ελάχιστοι παίρνουν το θάρρος για να πουν ότι το Αρκάδι είναι τόπος Ιερός, ότι όλοι ήσαν Ήρωες και ότι το πρόσωπο του πυρπολητή δεν είναι έργο Δημοτικών αρχόντων, αλλά της Ιστορίας που γράφτηκε με το αίμα Εκείνων που θυσιάστηκαν και μεταδόθηκε από τις διηγήσεις εκείνων που σώθηκαν.

Και τι άραγε πιο αληθινό από τη μετάδοση της ιστορίας από γενεά εις γενεάν;

Για να γίνει όμως αυτό απαιτείται σεβασμός και πίστη για την ημέρα εκείνη της Ελευθερίας.

Ήσαν όλοι Ήρωες και καθήκον κάθε Αρχής, Δημοτικής και μη είναι να εναποθέσει δάφνινο στεφάνι σε Εκείνους όπως –καθήκον όλων μας είναι να τηρήσουμε ενός λεπτού σιγή, για να σκεφτούμε Εκείνους.

Όχι τα λόγια.

Ας διδάξουμε την Ιστορία. Θυσιάστηκαν χίλια άτομα.

Όχι ένας.

Λίγη σιωπή!

Και ο λόγος που παραθέτω επιστολή του πατέρα μου Φώτη Β. Τσάκωνα προς τον Επίτιμο Πρόεδρο Εφετών Εμμανουήλ Μ. Βροντάκη το έτος 1971 σχετικά με το θέμα του πυρπολητή, είναι για να μεταφέρω μια ακόμη εικόνα μιας εποχής η οποία στις μέρες μας ολοένα και χάνεται.

Μιας εποχής διηγήσεων και διδασκαλίας της Ιστορίας.

Η επιστολή έχει ως εξής:

Εν Αθήναις τη 8 Ιουνίου 1971 Αγαπητέ κύριε Βροντάκη

Εν συνεχεία προφορικής συζητήσεώς μας σχετικώς με το πρόσωπον του πυρπολητού της πυριτιδαποθήκης της Ιεράς Μονής Αρκαδίου κατά την επανάστασιν του 1866 επιβεβαιώ και δια της παρούσης μου τα όσα προφορικώς σας είπον.

Ως γνωστόν ο αείμνηστος Πατήρ μου είχε κτηματικήν περιουσίαν και εγκατασταθή είς Αμνάτον όπου και επέρασα τα πρώτα παιδικά μου χρόνια, εις εποχήν κατά την οποίαν ευρίσκοντο ακόμη εν ζωή πρόσωπα αιχμαλωτισθέντα εις Αρκάδι και καταγόμενα Εξ Αμνάτου και μάλιστα κατοικούντα εις την δυτικήν πλευράν του χωρίου πέριξ της οικίας του Πατρός μου, όπως αι οικογένειαι των Κανακάκηδων και των Πιατούληδων, από το στόμα των οποίων ήκουσα και διατηρώ ζωηροτάτας τας αφηγήσεις της φοβεράς περιπέτειάς των ότε ήμην εις ηλικίαν 8-10 ετών.

Άριστα είχα εντυπωθή και ενθυμούμαι την αφήγησιν του Κανάκη Κανακάκη και του αδερφού του Ανδρέα Κανακάκη ή Κανακανδρέα, του Κωστή και της Χρυσής Πιατούλη, οίτινες μετά των γονέων των είχον καταφύγει εις την μονήν και ευρέθησαν κατά την ανατίναξιν της πυριτιδαποθήκης εις κελλίον της νοτίας πλευράς, της λεγομένης «Μεσοκούμια», και ως αφηγούντο άτομον φέρον φανάρι τους επεσκέφθη και είπε: «Κατ’ εντολήν του Ηγουμένου Γαβριήλ ο Αδελιανός Κωστής Γιαμπουδάκης θα θέση φωτιά εις το «λαγούμι» (μπαρουταποθήκη) και όσοι θέλουνε να μην πέσουνε εις τα χέρια των Τούρκων να έρθουνε να μπούνε στο λαγούμι».

Όπως δε εν συνεχεία αφηγούντο πριν ο «Αδελιανός» (έτσι ωνόμαζον τον Κωστή Γιαμπουδάκη) θέσει φωτιά εφώναξε «όσοι θέλουνε να βγούνε έξω, όπως μου είπεν ο Γούμενος να σας πω, γιατί δεν θέλει να έχη το κρίμα σας στο λαιμό του».

Αυτά και όλα εν γένει τα γεγονότα της μάχης του Αρκαδίου και της ολοκαυτώσεως αυτού διηγούντο και εντυπωσιαζόμουνα ακούοντάς τα τα χειμωνιάτικα βράδυα γύρω στο μαγγάλι ή τις σεληνοφώτιστες καλοκαιρινές βραδυές στις «αποσπερίδες» που συνήθιζαν να κάνουν στη γειτονιά έξω από τα σπίτια τους και γύρω στην οικίαν του Πατρός μου, αφηγήσεις που έμειναν ολοζώντανες στη μνήμη μου, εναργέστατα δε έχω συγκρατήσει ότι πάντες οι ανωτέρω επωνύμως αναφερόμενοι Αμνατσανοί ωνόμαζον τον θέσαντα τη φωτιά στο μπαρούτι «Αδελιανό» εννοούντες τον Κωστή Γιαμπουδάκη, ως καταγόμενον εκ του Χωρίου Άδελε.

Της παρούσης μου δύνασθε να κάμετε χρήσιν και δια το αναμφισβήτητον της υπογραφής μου υπογράφω ενώπιον της Αστυνομικής Αρχής.

Μετά πλείστης αγάπης

Και υπολήψεως

Φώτης Τσάκωνας   Συνταξιούχος Τμηματάρχης Α.Τ.Ε.

Ευχαριστώ διαίτερα για την φιλοξενία

Μάνος Φ. Τσάκωνας   Αρχιτέκτων